Onderzoek kleuterparticipatie

Wat is het doel van het onderzoek?

Tijdens de doorlichtingen (schooljaar 2018-2019) onderzoekt de onderwijsinspectie de kleuterparticipatie. Het onderzoek kadert binnen het actieplan kleuterparticipatie en kwam tot stand in afspraak met minister Hilde Crevits.

Met het onderzoek kleuterparticipatie wil de onderwijsinspectie

  1. scholen voor gewoon en buitengewoon basisonderwijs sensibiliseren om een beleid uit te werken gericht op het bevorderen van kleuterparticipatie.
  2. de kwaliteitsontwikkeling van het kleuteronderwijs stimuleren met aandacht voor de aanwezige diversiteit.
  3. rapporteren over voorbeelden van goede praktijk van kwaliteitsvolle kleuterparticipatie.
  4. aanbevelingen formuleren.

Wat is de scope van het onderzoek?

Het onderzoek heeft als onderzoeksvraag:

Hoe vullen Vlaamse Basisscholen kwaliteitsvolle kleuterparticipatie in?

Het onderzoek van het Departement Onderwijs en Vorming beschrijft kleuterparticipatie vanuit een kwantitatieve benadering van het aantal ingeschreven kleuters en hun aantal dagen aanwezigheid. Het thematisch onderzoek van de onderwijsinspectie benadert kleuterparticipatie ook kwalitatief, namelijk vanuit de inspanningen die scholen leveren om kwaliteitsvol kleuteronderwijs te realiseren.

Als variabelen om een kwaliteitsvolle kleuterparticipatie te onderzoeken, nemen we een aantal van de hefbomen over uit het literatuuronderzoek en uit het kwalitatief onderzoek van het Departement Onderwijs en Vorming (2016).

Hefbomen kwaliteitsvolle kleuterparticipatie op uitvoeringsniveau:

  • Educare: de inspanningen van het schoolteam om in functie van de ontwikkelingsleeftijd een evenwichtige verhouding te vinden tussen onderwijs en (ver)zorg(ende) activiteiten en om (ver)zorg(ende) activiteiten te benutten voor het nastreven van onderwijsdoelen en vice versa.
  • Kwaliteitsvolle interactie: de inspanningen van het schoolteam om doelgericht de kwaliteit en de kwantiteit van de interacties met en tussen de kleuters te bevorderen.
  • Educatief partnerschap: de inspanningen van het schoolteam om een wederkerige, gelijkwaardige relatie op te bouwen met (groot)ouders en/of opvoeders met als gemeenschappelijk doel de ontwikkeling van kleuters te bevorderen. Omgaan met kansarmoede en diversiteit zijn hierbij een intrinsiek aspect.

Hefbomen kwaliteitsvolle kleuterparticipatie op beleidsniveau:

  • Visie: de inspanningen van het schoolbeleid om een visie te ontwikkelen over kwaliteitsvolle kleuterparticipatie met alle actoren en deze uit te dragen en te realiseren tot op de klasvloer.
  • Beleid: de inspanningen van het schoolbeleid om een preventief en curatief beleid te voeren rond de drie dimensies van kleuterparticipatie (inschrijvingen, aanwezigheden en warme overgang) en rond de belangrijke hefbomen voor een kwaliteitsvolle kleuterparticipatie. (educare, kwaliteitsvolle interactie en educatief partnerschap)
  • Afstemming partners: de inspanningen van het schoolbeleid om te participeren aan netwerken en het uitbouwen van samenwerkingsverbanden met het oog op het bevorderen van kleuterparticipatie in het algemeen en in de eigen onderwijsinstelling in het bijzonder. (o.a. afstemming met het lokale overlegplatform, scholengemeenschap, brugfiguren, CLB, gemeente, kinderopvang, OCMW …)

Om het begrip kwaliteitsvolle kleuterparticipatie verder nauwkeurig te definiëren, beschreven we zes hefbomen die we verfijnd hebben in zestien bepalende factoren. Bij de uitwerking ervan vertrokken we van het referentiekader voor onderwijskwaliteit.

Zestien bepalende factoren kleuterparticipatie

Meer info over de uitwerking van het onderzoek kleuterparticipatie en over de zestien bepalende factoren vind je in deze pdf bestandleidraad (1.18 MB) enpdf bestandpresentatie (1.04 MB).

Hoe verloopt het onderzoek in de scholen?

We beoordelen tijdens elke doorlichting de kwaliteit en de kwaliteitsontwikkeling van het onderwijs in de kleuterafdeling. Gedurende het schooljaar 2018-2019 zetten we het thema ‘kleuterparticipatie’ in de kijker.

In het tweede trimester zorgen we voor een registratie van onze specifieke bevindingen met betrekking tot kwaliteitsvolle kleuterparticipatie. We schalen tijdens de doorlichting een aantal bepalende factoren op beleids- en uitvoeringsniveau in en koppelen er een conclusie aan.

In het derde trimester onderzoeken we tien cases die als inspirerende praktijken gelden. We danken alvast alle schoolteams die aan het onderzoek kleuterparticipatie meewerk(t)en.

In de loop van het schooljaar 2019-2020 publiceren we de resultaten in een thematisch onderzoeksrapport.

Wie is er betrokken bij het onderzoek?

De onderwijsinspectie raadpleegde experten tijdens de voorbereiding van het onderzoek. Academici en inspecteurs gaven feedback op het ontwikkelde onderzoeksopzet. Er is ook een klankbordgroep die het onderzoek opvolgt. We informeerden ook de pedagogische begeleiding over het onderzoek. Na afloop van het onderzoek tijdens de doorlichtingen organiseren we focusgroepen om verder in te zoomen op de onderzoeksresultaten en goede praktijken in kaart te brengen.

De resultaten

Hier vind je